- Çfarë janë aditivët ushqimorë?
Aditivët ushqimorë janë substanca të shtuara në ushqim me qëllim përmirësimin e disa funksioneve teknologjike, për shembull për t’i shtuar ngjyrë, ëmbëlsi ose për ruajtje më afatgjatë.
Aditivët e ushqimit përcaktohen në legjislacion si “çdo substancë që nuk konsumohet normalisht si ushqim më vete dhe që nuk përdoret normalisht si një përbërës karakteristik i ushqimit, pavarësisht nëse ka apo jo vlera ushqyese.
Aditivët ushqimorë dhe enzimat ushqimore të ndryshme nga ato të specifikuara në pikën “b”, të nenit 20, që i përkasin një prej kategorive të renditura në këtë pjesë, duhet të emërtohen sipas emrit të kësaj kategorie, të ndjekura nga emri i tyre specifik, sipas rastit, nga numri E. Nëse një përbërës i përket më shumë se njërës prej këtyre kategorive, atëherë duhet të tregohet kategoria e përshtatshme për funksionin fillestar, në rastin e produktit ushqimor në fjalë:
Acid; Rregullator aciditeti; Agjent fryrës; Agjent antishkumues; Antioksidant; Agjent rritës; Ngjyra; Emulsifikues; Kripëra emulgatorë; Agjent i qëndrueshëm; Shtues të aromës; Agjent të trajtimit të miellit; Agjent shkumues; Agjent xhelformues; Agjent glazues; Krijues lagështie; Niseshte e modifikuar; Konservues; Gaz shtytës; Agjent fryrës; Izolues; Stabilizues; Ëmbëlsues; Trashës.
- Cilat janë ligjet rregullatore për aditivët ushqimorë në Shqipëri?
Aditivët Ushqimorë në Shqipëri janë të rregulluara përmes Udhëzimit nr. 18, datë 17.11.2010, “Për aditivët ushqimorë të përdorur në produktet ushqimore”. Gjithashtu edhe përmes UDHËZIM Nr.16, datë 29.8.2011 PËR ADITIVËT USHQIMORË TË TJERË NGA NGJYRUESIT DHE ËMBËLSUESIT.
- A lejohen aditivët e ushqimit në të gjitha ushqimet?
Pavarësisht nëse aditivët vijnë nga një burim natyror ose janë bërë nga njeriu, çështja e sigurisë është thelbësore në vendimin nëse një shtesë duhet të lejohet ose jo në ushqim. Të gjithë aditivët duhet të autorizohen në nivel evropian para se të mund të përdoren në ushqim, një proces i cili përfshin një vlerësim të rreziqeve të tyre të mundshme për shëndetin nga EFSA (Autoriteti Evropian i Sigurisë së Ushqimit)
Vlerësimi i një aditivi ushqimor përfshin ekzaminimin e strukturës kimike dhe karakteristikat e aditivit, duke përfshirë specifikimet e tij, papastërtitë dhe produktet e mundshme të prishjes në përdorimin e tij të synuar. Të dhënat toksikologjike shqyrtohen për të identifikuar dhe karakterizuar rreziqet e mundshme shëndetësore.
- Çfarë do të thotë numri E?
Të gjitha aditivët e ushqimit identifikohen me një numër E. Aditivët e ushqimit përfshihen gjithmonë në listat e përbërësve të ushqimeve në të cilat ato përdoren. Etiketat e produkteve duhet të identifikojnë si funksionin e aditivit në ushqimin e gatshëm (p.sh. ngjyrën, ruajtësin) ashtu edhe substancën specifike të përdorur ose duke iu referuar numrit të duhur E ose emrit të tij (p.sh. E 415 ose çamçakëzi Xanthan). Aditivët më të zakonshëm që shfaqen në etiketat e ushqimit janë antioksidantët (për të parandaluar përkeqësimin e shkaktuar nga oksidimi), ngjyrat, emulgatorët, stabilizuesit, agjentët xhelatinoze dhe trashësit, konservantët dhe ëmbëlsuesit.
5. Ku mund të gjendet një listë të aditivëve/numrave E?
Lista e aditivëve gjendet në faqen e internetit të AKU. Ato janë të listuara në mënyrë alfabetike dhe numerike.
- Cilët janë klasifikimet funksionale të aditivëve ushqimorë?
Aditivët ushqimorë dhe enzimat ushqimore të ndryshme nga ato të specifikuara në pikën “b”, të nenit 20, që i përkasin një prej kategorive të renditura në këtë pjesë, duhet të emërtohen sipas emrit të kësaj kategorie, të ndjekura nga emri i tyre specifik, sipas rastit, nga numri E. Nëse një përbërës i përket më shumë se njërës prej këtyre kategorive, atëherë duhet të tregohet kategoria e përshtatshme për funksionin fillestar, në rastin e produktit ushqimor në fjalë:
Acid / Rregullator aciditeti / Agjent fryrës / Agjent antishkumues / Antioksidant / Agjent rritës / Ngjyra / Emulsifikues / Kripëra emulgatorë / Agjent i qëndrueshëm / Shtues të aromës / Agjent të trajtimit të miellit / Agjent shkumues / Agjent xhelformues / Agjent glazues / Krijues lagështie / Niseshte e modifikuar / Konservues / Gaz shtytës / Agjent fryrës / Izolues / Stabilizues / Ëmbëlsues / Trashës.
- A ka ndonjë përjashtim nga deklarimi i aditivëve të ushqimit në etiketa? (Shtojca V, VKM 434 datë 11.07.2018)
Elementet më poshtë nuk konsiderohen përbërës dhe si rezultat nuk është e detyrueshme për t’i etiketuar ato si të tilla:
– Aditivët, prania e të cilëve në një ushqim të caktuar është vetëm për faktin se ato janë në përmbajtje të një ose më shumë përbërësve të atij ushqimi, me kusht që ato të mos shërbejnë për asnjë funksion teknologjik në produktin final (aditivë bartës)
– Aditivët të cilët përdoren si mjete përpunimi
– Substancat e përdorura në sasi strikte të domosdoshme si tretës ose ndihmës për aditivë ose aromatizues
Sidoqoftë, aditivët, tretësit dhe bartësit për aditivët ose ndihmësit e përpunimit duhet të konsiderohen si përbërës kur ato burojnë nga përbërësit e listuar në Shtojcën II të VKM 434, e cila përmban një listë të përbërësve alergjikë si kikirikë dhe produkte kikiriku, dioksid squfuri (SO2) dhe sulfite, drithëra që përmbajnë gluten, etj. Këta përbërës, ose produkte që rrjedhin prej tyre, duhet të tregohen gjithmonë në etiketë me një referencë të qartë për emrin e përbërësit nga i cili kanë origjinën.
