Siguria ushqimore/ COVID-19 (Coronavirus)

AKU po monitoron shpërthimin e COVID-19 (coronavirus) dhe po vijon punën duke ndjekur këshilla dhe masat e marra nga qeveria. Inspektorët e AKU janë në terren duke mbikqyrur aktivitetin e Operatorëve të Biznesit Ushqimor dhe respektimin nga ana e tyre të detyrimeve ligjore dhe masave shtesë të miratuara për situatën Coronavirus.

Autoriteti Kombëtar i Ushqimit, në vijim të materialeve shkencore që publikon në lidhje me parandalimin e Covid 19 dhe lidhjen e këtij virusi me ushqimin, mbështetur edhe në asistencën e Projektit të Sigurisë Ushqimore Europiane dhe posacërisht Autoritetit të Sigurisë Ushqimore Irlandeze, FSAI po ju vëme në dispozicion informacione shtesë shkencore drejtuar konsumatorëve dhe Operatorëve të Biznesit Ushqimor.

A mund të kalohet COVID-19 përmes ushqimit?

Asnjë rast i raportuar i COVID-19 nuk ka lidhje me ndotjen e ushqimit. Rreziku kryesor i transmetimit është nga kontakti i ngushtë me njerëzit e infektuar. Këshilla për bizneset ushqimore dhe konsumatorët është që të mirëmbani praktikat e mira të higjienës dhe të lani duart rregullisht. Gatimi i plotë do të vrasë virusin.

Si kalohet COVID-19?

Virusi zakonisht kalohet në: 

• direkt, përmes kontaktit me lëngjet e trupit të një personi të infektuar (për shembull, pikat nga kollitja ose teshtitja);
• indirekt, përmes kontaktit me sipërfaqet që një person i infektuar është kollitur ose teshtitur.

Informacioni aktual sugjeron që virusi mund të mbijetojë deri në 72 orë (3 ditë) në sipërfaqe të forta në varësi të materialit. Sidoqoftë, numri i virusit do të zvogëlohet në mënyrë të konsiderueshme me kalimin e kohës kur ai vdes. Dezinfektuesit e thjeshtë shtëpiak mund ta vrasin atë.

Çfarë mund të bëjnë punëtorët e ushqimit për të parandaluar përhapjen e COVID-19?

Përshtatshmëria normale e procedurave të punës në bizneset e ushqimit duhet të sigurojë që punëtorët e infektuar nuk trajtojnë ushqim. Stafi nuk duhet të punojë nëse ata kanë ndonjë nga simptomat e COVID-19. Nëse një punëtor i infektuar trajton ushqimin është e mundur që ata të mund të prezantojnë virusin në ushqimin në të cilin po punojnë, ose në sipërfaqet brenda biznesit të ushqimit, duke kollitur dhe teshtitur, ose përmes kontaktit me dorë, përveç nëse ato ndjekin në mënyrë rigoroze praktikat e mira të higjenës personale.

Kjo përfshin:

• higjena e duhur e duarve
• kollë / ftohje – praktika të higjenës
• praktikat e sigurta të ushqimit
• shmangia e kontaktit të ngushtë me këdo që tregon simptoma të sëmundjeve të frymëmarrjes si kollitja dhe teshtitja.

A është larja e duarve e rëndësishme?

Po, larja e duarve është jashtëzakonisht e rëndësishme. Punëtorët e ushqimit duhet të lajnë duart:

• Para fillimit të punës
• Pas kollitjes, teshtitjes ose fryrjes së hundëve
• Para se të trajtoni ushqim të gatuar ose të gatshëm për të ngrënë
• Pas trajtimit ose përgatitjes së ushqimit të papjekur
• Pas trajtimit të mbeturinave
• Pas detyrave të pastrimit
• Pasi të keni përdorur tualetin
• Pas ngrënies, pirjes ose pirjes së duhanit
• Pas trajtimit të parave
• Në përgjithësi, në mënyrë të rregullt.

Higjiena dhe pastrimi i mirë janë gjithashtu të rëndësishme për të shmangur ndotjen e tërthortë midis ushqimeve të papërpunuara, ose të pjekura dhe ushqimeve të gatuara ose të gatshme për tu ngrënë në kuzhinë.

Cila është teknika e duhur e larjes së duarve?

• Duart e lagura nën ujë të ngrohtë të rrjedhshëm;
• Përdorni mjaft sapun për të formuar një shkume të mirë;
• Fërkoni të gjitha pjesët e duarve me sapun dhe ujë;
• Fërkoni për të paktën 20 sekonda, duke fërkuar me forcë dhe tërësisht të gjitha sipërfaqet e duarve, përfshirë gishtat e medhenj dhe gishtërinjtë;
• Shpëlani duart plotësisht me ujë të rrjedhshëm;
• Thani duart plotësisht, duke përdorur peshqir letre të disponueshëm, nëse është e mundur.

A duhet që punëtorët që përgatisin ushqim të veshin doreza?

Jo, është krejtësisht e pranueshme përgatitja dhe trajtimi i ushqimit me duar të zhveshura me kusht që të ekzistojnë procedurat e duhura të larjes së duarve.

Dorezat mund të përdoren nga punonjësit e ushqimit, por ata duhet të sigurojnë që dorezat ndryshohen shpesh dhe që duart lahen midis ndryshimeve të dorezave dhe kur hiqen ato.

Dorezat duhet të ndryshohen pasi të keni kryer aktivitete që nuk lidhen me ushqimin, siç janë hapja / mbyllja e dyerve me dorë, zbrazja e koshave, trajtimi i parave, etj.

Punëtorët e ushqimit duhet të jenë të vetëdijshëm se veshja e dorezave mund të lejojë që bakteret të rrine në sipërfaqen e duarve, kështu që larja e duarve është jashtëzakonisht e rëndësishme kur hiqen dorezat për të shmangur ndotjen e mëvonshme të ushqimit.

Eshtë e rëndësishme të lani duart edhe kur vishni doreza, pasi dorezat e kontaminuara mund të përhapin mikrobet në duart tuaja kur hiqni dorezat.

Nëse vesh doreza, a është larja e duarve akoma e rëndësishme? 

Larja e duhur e duarve është jashtëzakonisht e rëndësishme, pavarësisht nëse përdorni doreza apo jo. Nëse përdorni doreza, larja e duarve duhet të bëhet para se të vendosni doreza, midis ndryshimeve të dorezave dhe pasi të keni hequr dorezat.

Problemi me përdorimin e dorezave është se nëse personelit nuk iu jepet trainim i duhur për sigurinë ushqimore, dorezat shpesh shihen si pengesë për ndotjen e ushqimit. Stafi atëherë mund të kryejë shumë detyra që nuk lidhen me ushqimin (p.sh. trajtimi i parave, zbrazja e koshave, fshirja e sporteleve dhe banaqeve) ndërsa veshin të njëjtën palë doreza që më pas i përdorin për të përgatitur ushqim.

Kur vishni doreza për një periudhë të gjatë kohore, pa ndryshime të shpeshta dhe larje dore, bakteret në lëkurë shumohen me shpejtësi për shkak të ambientit të ngrohtë dhe të lagësht të krijuar nga dorezat. Nëse doreza shqyhet ose hiqet dhe ushqimi trajtohet pa larje dore, një numër i madh i baktereve mund të transferohen në ushqim.

A e eliminon virusin larja apo përdorimi i një makine larëse enësh? 

Ashtu si me sapunin, pastruesit e lëngshëm për larje dhe larëset e enëve kanë të ngjarë të çaktivizojnë virusin. Në veçanti, larja dhe tharja e enëve në një makinë larëse enësh në temperaturë 60 ° C ose më lartë është e efektshme në eliminimin e çdo rreziku.

A ka ndonjë rrezik për konsumatorët nga ushqimi ‘i hapur’? 

Aktualisht ka pak informacion shkencor për mbijetesën e COVID-19 (koronavirus) në sipërfaqen e ushqimit të hapur. Puna me viruse të ngjashme tregon se disa sipërfaqe ushqimore nuk lejojnë që virusi të mbijetojë fare, por disa të tjerë po.

Prandaj, është e rëndësishme të ruani praktika të mira higjienike rreth ushqimit të hapur (p.sh. bukë e paketuar, ëmbëlsira, fruta, tasa sallate, etj.) dhe kjo do të zvogëlojë rrezikun e ndotjes së ushqimit. Njerëzit duhet të respektojnë rreptësisht praktikat e mira të higjienës personale në çdo kohë rreth ushqimit të hapur.

Konsumatorët dhe bizneset e ushqimit pritet të sillen në mënyrë higjenike. Bizneset ushqimore janë të detyruar të monitorojnë reklamimin e ushqimit te hapur për t’u siguruar që ato janë higjenike dhe të shmangin reklamimet e tilla të ushqimeve të hapura pranë banaqeve ose sporteleve të shërbimit, ku klientët porositin ose paguajnë ushqimin.

Si duhet që bizneset ushqimore të menaxhojnë paraqitjet e ushqimit të hapur?

Për të ndihmuar në shmangien e transmetimit të COVID-19 përmes kontaktit në sipërfaqe, këshillohet larja e shpeshtë dhe kanalizimet e të gjitha sipërfaqeve dhe enëve të kontaktit me ushqimin.

Punëtorët e shërbimit të ushqimit duhet të praktikojnë larjen e shpeshtë të duarve dhe nëse përdorin doreza, duhet t’i ndryshojnë ato para dhe pas përgatitjes së ushqimit. Punonjësit e shërbimeve ushqimore duhet të sigurojnë pastrim dhe dezinfektim të shpeshtë të sporteleve, enëve për servirje dhe enëve për përbërësit.

Nëse është e mundur, dezinfektuesi i duarve duhet të vihet në dispozicion të konsumatorëve në rrugën e tyre brenda dhe jashtë ambienteve të ushqimit.

Cilat masa shtesë mund të ndërmarrin pronarët / menaxherët e biznesit të ushqimit?

Distancimi Social

Kjo përfshin mbajtjen e një distancë prej 2 metrash midis njerëzve dhe ndërveprimeve të zvogëluara sociale.

Për të zbatuar distancimin shoqëror, bizneset ushqimore mund të:

• kufizoni numrin e stafit në një zonë kuzhine ose përgatitjeje të ushqimit në çdo kohë
• nëse është e mundur të shtohen hapësirat në vendet e punës dhe zonat e përgatitjes së ushqimit
• kufizojnë numrin e personave (stafit, shoferëve të shpërndarjes, klientëve) të cilët mund të hyjnë në ambientet e tyre në çdo kohë
• përdorni masa për ndarjen e hapesires (p.sh. shënuesit e dyshemesë) në banaqe ose radhë, nëse është e mundur
• përdorni një sistem biletash nëse është e përshtatshme.

Njerëzit që tregojnë ndonjë shenjë të simptomave COVID-19 (ethe, kollë e re e vazhdueshme, gulçim) duhet të shmangin çdo ndërveprim me anëtarët e tjerë të publikut. Ata duhet të shmangin shkuarjen në dyqane, supermarkete, udhëtime, etj.

Ndërgjegjësimi i stafit

Pronarët e biznesit të ushqimit duhet të sigurojnë që stafi të jetë i vetëdijshëm për situatën COVID-19 dhe këshillat që jepen në lidhje me simptomat, distancimin shoqëror, lëvizjen e kufizuar, izolimin dhe udhëtimin.

Pikat e prekjes

• Pikat e prekjes p.sh. karrocat e pazarit, shportat, tastierat, dorezat e dyerve etj., duhet të pastrohen më shpesh.
• Letrat e lagura (ose format e tjera të deznfektimit) mund të sigurohen për klientët për të pastruar dorezat e karrocave të blerjeve dhe shportave.
• Dorezat, mbajtësit e eneve, etj. duhet të lahen dhe dezinfektohen shpesh.
• Mbani dyert e hapura aty ku është e mundur për të minimizuar kontaktin.

Të përgjithshme

Shmangni trajtimin e parave dhe inkurajoni përdorimin e pagesave pa kontakt nëse është e mundur. Nëse punonjësit e ushqimit duhet të mbajnë para, është e rëndësishme të lajnë duart më pas dhe gjithmonë përpara se të përdorin ushqimin.

Disa biznese ushqimore si një masë paraprake shtesë përdorin enë njeperdorimshme për pije. Kjo është një masë e vendosur nga bizneset individuale për të zvogëluar rrezikun për punëtorët dhe duhet të mbështetet nga klientët. (Nuk është një kërkesë e përcaktuar nga).

Sanituesit e duarve duhet të sigurohen nga bizneset kur është e mundur.                                             

Në përgjithësi, pronarët e bizneseve ushqimore duhet të mbajnë mend se ata kanë përgjegjësi të veçanta sipas ligjit të ushqimit dhe duhet të mbajnë praktikat e duhura të higjienës në çdo kohë.

Ata duhet, në përgjithësi:

•  të sigurojnë që stafi të trajnohet siç duhet në higjenën e ushqimit dhe praktikat higjienike
• të sigurojnë një mbikëqyrje efektive të stafit për të forcuar praktikat higjienike
• sigurojne lehtësira p.sh. larja e duarve, tualetet, për të mundësuar stafin (përfshirë drejtuesit e shpërndarjes) të praktikojnë një higjenë të mire
• sigurojne që stafi dhe kontraktorët të raportojnë çdo shenjë fizike / simptomë të sëmundjes, përpara se të fillojne punën ose kur jane në vendin e punës
• te jene vigjilent dhe te sigurojne që stafi nuk është i sëmurë dhe është i aftë të punojë.

Si mund të shfaq informacionin për alergenet në ushqimin që shpërndahet?

Informacioni për alergjenet ushqimore duhet t’u jepet klientëve. Ky informacion duhet të sigurohet para se të blihet ushqimi dhe në pikën e dorëzimit. Duhet të jetë me shkrim të paktën në njërin nga këto caste dhe mund të jetë me gojë në momentin tjetër.

Si mund të menaxhoj transportin dhe shpërndarjen e ushqimit?

Nëse jeni duke shpërndarë ushqim, duhet të mendoni për rreziqet e sigurisë ushqimore që përfshihen. Sigurohuni që të merrni parasysh sa vijon:

Konteinerët e transportit duhet: 

• të mbahet i pastër dhe në gjendje të mirë,
• mbroni ushqimin nga ndotja,
• të jetë i lehtë për tu pastruar dhe / ose dezinfektuar,
• të mos përdoret për të transportuar mallra përveç ushqimeve ku kjo mund të jetë një burim ndotjeje,
• lejoni ndarjen e ushqimit nga sendet jo ushqimore, si pastruesit dhe tualetin,
• lejoni ndarjen e ushqimeve të papërpunuara që kërkojnë gatim nga ushqimet që nuk do të gatuhen para se të hahen.

Automjetet e transportit duhet të:

• të mbahet i pastër dhe në gjendje të mirë,
• të lejojne ndarjen e ushqimit nga sendet jo ushqimore, si pastruesit dhe lares kimike,
• të lejojne ndarjen e ushqimeve të papërpunuara që kërkojnë gatim nga ushqimet që nuk do të gatuhen para se të hahen,
• pastrohen plotësisht nëse përdoren për mallra përveç ushqimit për të mos pasur ndotje.

Kontrolli i temperaturës

Ushqimi duhet të mbahet në temperaturën e duhur gjatë transportit për të parandaluar rritjen e baktereve helmuese nga ushqimi.

•  ushqimi që duhet të jetë në frigorifer duhet të mbahet nën 5 ° C,
•  ushqimi i nxehtë duhet të mbahet mbi 63 ° C,
•  ushqimi i ngrirë duhet të mbahet në -18 ° C.

Sigurohuni që kontejnerët / automjetet e përdorura për transport ose dërgesa mund të mbajnë temperaturat e mësipërme. Kjo mund të bëhet duke përdorur ose enë frigoriferike ose izoluese.

Shofer / personel i dorëzimit

• ndiqni udhëzimet për distancën sociale kur bëni dhe merrni dërgesat tek klientët,
• vishni veshje të përshtatshme, të pastra dhe kur është e nevojshme, mbrojtëse,
• mirëmbani një shkallë të lartë të pastërtisë personale,
• dezinfektoni duart para dhe pas çdo transaksioni të dorëzimit,
• përdorimi i dorezave nuk rekomandohet pasi kjo mund të japë një sens të rremë të sigurisë. Larja / dezinkeftimi i duarve është praktika më e mire.

A duhet të terheq nga tregu produktet ushqimore nëse një punëtor ushqimi po përhap potencialisht virusin gjatë punës?

Aktualisht nuk ka prova që të tregojnë transmetimin e COVID-19 përmes paketimit të ushqimit ose ushqimit.

Bizneseve te ushqimit u kërkohet të mbajnë objekte të pastra dhe të dezinfektuara dhe sipërfaqet e kontaktit me ushqim. Prandaj, një pastërti e thellë’ këshillohet pas infektimit të mundshëm të një punëtori ushqimi në ambiente së bashku me përjashtimin e bashkëpuntorëve që janë ne kontakt të ngushtë (kushdo që ka kaluar më shumë se 15 minuta brenda 2 metrave nga një person i infektuar) në përputhje me Këshilla.

Nëse një anëtar i stafit në biznesin tim të ushqimit ka testuar pozitivisht për COVID-19, a duhet të mbyllem?

Bizneset e ushqimit duhet të ndjekin këshillat e shperndara. Çdo vendim për të mbyllur një biznes do të bazohet në riskun e shëndetit publik të transmetimit nga personi në person dhe jo bazuar në një risk të sigurisë ushqimore.

Nëse një punëtor ushqimi ka rezultuar pozitiv për COVID-19, a duhet të këshilloj punonjësit e tjerë të ushqimit që të izolohen? 

Bizneset e ushqimit duhet të ndjekin këshillat e shpërndara. 

Çfarë duhet të bëjnë pronarët / menaxherët e biznesit të ushqimit nëse kanë një problem të zinxhirit të furnizimit të shkaktuar nga COVID-19?

Për shkak të një ndërprerje në zinxhirin e tyre të furnizimit, disa përbërës dhe paketime mund të mos jenë në volumin e nevojshem dhe bizneset ushqimore mund të marrin në konsideratë disa nga sa vijojnë:

• duke përjashtuar ose duke zëvendësuar përbërësit në një produkt,
• duke ndryshuar paketimin e tyre, 
• duke ndryshuar procesin e tyre.

Në këto situata, është e rëndësishme që bizneset ushqimore të mbajnë mend detyrimet e tyre ligjore që të vendosin vetëm ushqim të sigurt në treg.

Çdo ndryshim në produkt, paketim ose përpunim kërkon një rishikim të plotë të sistemit të menaxhimit të sigurisë së ushqimit të bizneseve (PMH dhe HACCP). 

Kjo do t’i lejojë ata:

• te vleresoje riskun per çdo çështje të sigurisë ushqimore që mund të rezultojë nga ndryshimet e propozuara,
• vendosni kontrolle për të menaxhuar çdo risk të identifikuar
• dokumentoni ndryshimet.

Shembuj të çështjeve që duhet të merren parasysh përfshijnë:

• prezantimi i alergeneve kur ndryshoni përbërësit dhe / ose furnizuesit e përbërësve,
• jetëgjatësia e sigurt nëse paketimi ndryshon dhe / ose produkti është formuluar ndryshe,
• prezantimi i risqeve të reja mikrobiologjike, fizike, kimike me përbërës të rinj

Mund të ketë çështje të tjera në varësi të llojit të biznesit / produktit të përfshirë.

Për bizneset ushqimore që përdorin pajisje përpunuese: 

Nëse zinxhiri i furnizimit për pjesë rezervë nuk është i disponueshëm, kini kujdes që të mos rrezikoni sigurinë e ushqimit duke përdorur zgjidhje të improvizuara.

A ka ndonjë rrezik me produkte ushqimore ose përbërës të cilët importohen nga një vend / rajon i prekur?

Jo, COVID-19 nuk transmetohet përmes ushqimit ose përbërësve. Edhe nëse sipërfaqet ose paketimet janë kontaminuar, virusi do të mbijetojë vetëm në sipërfaqe të tilla për një periudhë të shkurtër, prandaj nuk ekziston rreziku i kontaminimit.

Cila është këshilla kur përgatisni ushqim për njerëzit në nevojë?

Pavarësisht nëse jeni një biznes ekzistues ushqimi, ose një grup vullnetarësh në komunitet, nëse po bëni ushqim për njerëzit në nevojë, është e rëndësishme që ushqimi që prodhoni të jetë i sigurt për t’u ngrënë. Ndërsa njerëzit e moshuar, personat e imunizuar dhe të sëmurë që vete-izolohen ose mund të jenë më të izoluar mund të jenë më të prekshëm nga helmimi nga ushqimi, duhet të ndiqni praktikat e duhura për sigurinë e ushqimit për të siguruar që ushqimi që po ofroni është i sigurt për tu ngrënë.

Disa pika të rëndësishme për t’u mbajtur në mend:

• stafi dhe vullnetarët duhet të praktikojnë higjienë të mirë personale,
• të gjithë duhet të lajnë duart para se të fillojë çdo përgatitje ushqimi,
• mbaj ushqimin e nxehtë të nxehtë dhe ushqimin e ftohtë të ftohtë,
• pastroni dhe dezinftohuni kur shkoni,
• parandaloni ndotjen e kryqëzuar midis ushqimeve të papërpunuara dhe të gatuara.